Árið 1900 var greint frá tæki nokkru í blaðinu Ísafold. Tækið, bifreið, var eitthvað sem þurfti að gefa nafn til að hægt væri að fjalla um það og skrifaði greinarhöfundur:
Spera þessi hefur án efa þótt æði „flippaður“ að skrifa heila bók um þetta efni um 1900.
Bjó Klettafjallaskáldið „bifreiðina“ til?
Ótrúlegt en satt þá hafði „bráðabirgða-nýyrðið“ bifreið verið til í heil tuttugu ár þegar þetta var skrifað! Stephan G. Stephansson, Klettafjallaskáldið sjálft, notaði orðið bifreið fyrstur manna. Það var árið 1880 í kvæði sem finna má í Andvökum I. Samkvæmt Ritmálssafni Orðabókar Háskólans er þetta elsta heimild um notkun orðsins í riti.
Furðuverk er með braki og brestum fór
Fjórum árum eftir að lýsingar á fyrirbærinu birtust í hinu merka blaði Ísafold, eða árið 1904, sást eitt slíkt, þ.e. bifreið, í Reykjavík. Ditlev Thomsen kaupmaður og konsúll tók „að aka um götur bæarins á bifreið sinni. Þirptist að múgur og margmenni til þess að sjá þetta furðuverk og þreittu götusveinar kappskeið við reiðina,“ segir í blaðinu Ingólfi í júnímánuði 1904.
Varla hefur bifreiðin farið mjög hratt, enda fóru piltar í kapp við hana! Leist mönnum misvel á farartækið, enda ekkert slíkt sést áður á landinu. Var því meira að segja líkt við farkost úr goðafræðinni! En sá var raunar dreginn af tveimur höfrum; Tanngnjósti og Tanngrisni.
Heldur frásögnin í Ísafold af furðuverkinu áfram:
Ljót orð og kerra sem hristist
Vestur-Íslendingar lýstu áhyggjum af þróun íslenskunnar á Íslandi. Má það glöggt greina af skrifum upp úr aldamótunum 1900, t.d. í blaðinu Heimskringlu. Ritstjórnargreinar, eða greinarkorn báru það oft með sér að ekki þótti Íslendingum, búsettum á Íslandi, treystandi fyrir eigin tungumáli! Ýmislegt er tengdist bifreiðum og akstri kom þar við sögu.
Ljótt var það og útlit fyrir að fokið væri í flest skjól á Íslandi, þar sem skjól var þó sjaldnast að finna.
Það kemur því nokkuð á óvart að í sama blaði, Heimskringlu, aðeins fimm árum síðar mátti sjá eftirfarandi:
Bíll og bifreið í Heimskringlu
Ojæja, þarna koma þessi hryllilegu orð bæði fyrir og vonandi varð engum meint af. Þeir Íslendingar sem bjuggu hér á landi virtust ekki láta áhyggjur fólks í Vesturheimi mikil ef nokkur áhrif hafa á orðaforðann og er greinarhöfundur, sem sjálfur er af Vestur-Íslendingum kominn, ákaflega þakklátur fyrir að bifreiðin lifi enn í tungumálinu og virðist hafa það nokkuð gott.
Megi nýyrðið og furðuverkið bifreið lifa sem lengst!
[Greinin birtist fyrst í apríl 2021]
Aðrar umfjallanir
Sókn Volkswagen í átt að alrafmagnaðri framtíð er þegar hafin með almennum bílum þeirra, en fyrirtækið hefur nú opinberað áætlanir...
Þegar það styttist í opinbera frumsýningu á hinum nýja Land Rover Defender þá er útlitið smám saman að koma betur í ljós
Volkswagen Group mun smíða nýja litla fjölskyldubíla sem aðeins nota rafmagn í Slóvakíu, að því er fram kemur í viðskiptablaðinu Handelsblatt í Þýskalandi.
Það kemur fram í frét á vefsíðu Automotive News Europe að rafmagns „crossover“- hugmyndabíllinn sem Mitsubishi Motors mun afhjúpa á bílasýningunni í Tókýó í þessum mánuði