„Þá eru þeir nú búnir að drepa hann Ferdinand okkar,“ sagði þjónustustúlkan við Svejk, sem hafði horfið frá herþjónustu fyrir löngu, þar eð nefnd lækna hafði lýst því einróma yfir, að hann væri hálfviti, en lifði nú á því að selja hunda, nauðljót skrímsli af misjöfnum uppruna, og falsaði ættartölur þeirra.

Höldum okkur við morðið á Ferdinand og samtal Svejk og þjónustustúlkunnar:

„Jesúsmaría,“ hrópaði Sveijk. „Sá hefir aldeilis verið úti að aka,“ sagði þessi gamli og yfirlætislausi maður. Hugprúða hetjan, góði dátinn Svejk, sem ekki fylgdist sérlega vel með atburðum líðandi stundar. En þessi bókarbyrjun leiðir okkur að umfjöllunarefninu: Bíl erkihertogans Franz Ferdinands og hinum hörmulega atburði sem oft er vísað til sem upphafs fyrri heimsstyrjaldarinnar.

Erkihertoginn og eiginkona hans myrt

Það var á sunnudagsmorgni, þann tuttugasta og áttunda júní árið 1914 sem hjónin Franz Ferdinand erkihertogi af Este og Sophie, hertogaynja af Hohenberg, voru myrt þegar bílstjóri þeirra ók með þau eftir götu í Sarajevó. Skotið var á þau úr mannmergð við götuna. Þetta var laust fyrir klukkan 11 þennan sumarmorgun en dagurinn byrjaði ekki vel hjá hjónunum. Vissulega endaði hann hörmulega.

Hjónin sluppu en margir úr fylgdarliði þeirra sem á eftir þeim óku slösuðust. Fólkið var á leið til ráðhússins í Sarajevó og þegar þangað var komið mun erkihertoginn hafa gripið fram í fyrir borgarstjóranum, verulega pirraður eftir árásina: „Hingað er ég kominn sem gestur og fólkið þitt býður mig velkominn með sprengjum.“ Svo sagði sagnfræðingurinn Christopher Clark í viðtali sem nánar má rýna í hér.

Bíllinn

Þau hjónin voru sannarlega ekki á ferðinni í bíl sem gat staðið af sér skotbardaga og þess háttar.

Eftir morðið á hjónunum gaf greifinn keisaranum Franz Joseph umræddan bíl. Franz var greinilega nafn sem naut vinsælda á þessum árum.

Sögur fara á kreik

„Það er ekki hnífurinn sem er vondur, heldur maðurinn sem beitir hnífnum til illra verka,“ sagði einhver. En í þessu tilviki hafa margir básúnað að bíllinn hafi verið illur. Já, að bölvun hafi hvílt á tækinu og því hafi farið sem fór.

„Mig minnir að það hafi verið árið 1929, að ungverskur bifreiðasali bauð nokkrum kunningjum sínum með sér í skemtiferð í bifreið. Vegna þess, að einkabifreið hans var í viðgerð, tók hann gamlan bíl, sem hann hafði keypt með tækifærisverði.

Í þessari sömu bifreið sat austurríski marskálkurinn Potiorek, þegar hann stjórnaði austurríska hernum við Sabac, þar sem lið hans beið geysi manntjón, en hann sjálfur varð að láta af völdum fyrir,“ segir í greininni.

Raunar hafði marskálkurinn verið hársbreidd frá dauðanum því hann var farþegi í bíl fyrir aftan Franz Ferdinand er sá síðarnefndi var myrtur. Morðinginn játaði að skotið sem hæfði eiginkonuna, Sophie, hafi verið ætlað Potiorek. En það er kannski önnur saga og sem fyrr segir er pólitík ekki á meðal þess sem fjallað er um hér.

Orsakir mögulegrar bölvunar

Það er vissulega kyndugt fyrir mörg okkar að hugsa um bíl sem bölvun hvílir á. Já, eða bara eitthvað sem bölvun kynni að hvíla á. Þó maður bölvi og ragni eins og argasti strigakjaftur og ribbaldi, er ekki þar með sagt að hugsanlega geti hvílt bölvun eða álög á einhverju.

Var erkihertoginn víst annálaður veiðimaður og átti mörg metin hér og þar. Hafa ýmsir því bent á að hann hefði fremur orðið stoltur af svo fágætri bráð heldur en óttasleginn vegna bölvunar sem slíkum feng kynni að fylgja.

Árgerð 1910: Fimmtán í valnum fyrir árið 1930

Sem fyrr sem fyrr segir er „bölvaður“ bíllinn varðveittur á safninu í Vínarborg og er engum blöðum um það að fletta. Svo því sé haldið til haga áður en næsta þverbeygja er tekin í þessari umfjöllun.

Ríkisstjóri Júgóslavíu eignaðist bílinn eftir stríð, 1918, og lét gera hann upp. Gräf & Stift varð sem nýr. En eftir fjögur bílslys (landstjórinn missti hægri handlegginn í einu þeirra) taldi hann rétt að bílnum yrði hreinlega fargað. Nú væri nóg komið!

Áfram heldur sagan og næsti eigandi var sömuleiðis læknir. Þegar hjátrúarfullir sjúklingar hættu að leita til hans ákvað hann að losa sig við bílinn og svissneskur kappakstursbílstjóri mun hafa keypt hann. Í kappakstri í Dólómítafjöllunum „kastaði bíllinn“ bílstjóranum yfir steinvegg með þeim afleiðingum að Svisslendingurinn hálsbrotnaði og dó.

Þarna þótti yfirvöldum tímabært að grípa inn í og stöðva hamfarasögu bílsins með að gera hann upptækan og koma honum fyrir á safninu í Vínarborg.

Æsifréttablaðið Weekly World News var gefið út í Bandaríkjunum frá 1979 til 2007. Auðvitað sagði ritstjóri þess að iðulega væri farið með rétt mál í blaðinu en eyðum ekki meiri tíma í þann snepil!

En er sannleikskorn í einhverju sem fram hefur komið?

Það hefur ekki verið stundað á Bílabloggi að flytja „falsfréttir“ eða segja ósannar sögur. Og ekki byrjum við á því hér. Höfum í huga heimildina sem fyrst var vísað til: Greinin sem birtist í Vísi árið 1938.

Eitt var það sem honum fannst þó mun áhugaverðara en sögurnar af bölvuninni og það eru númeraplöturnar á bílnum sem Franz Ferdinand og frú létu lífið í: AIII 118.

Dularfull tenging við lok styrjaldarinnar

Það var víst breskur sagnfræðingur, Brian Presland, sem heimsótti herminjasafnið í Vínarborg og gerði uppgötvun sem vakti heimsathygli. Þetta var árið 2004 og Presland virti fyrir sér hinn sögufræga bíl sem erkihertoginn og frú enduðu lífið í. Þar sem hann horfði á númeraplötuna framan á bílnum fann hann ónotahroll hríslast um sig.

Býst ég við, burtséð frá bullfréttum og sögusögnum, að rétt reynist að bannað sé að setjast inn í ökutækið.

Greinar um eitthvað frá svipuðum tíma í sögunni en þó ekki bölvað: 

Fyrsti bílstuldur Íslandssögunnar: Menn með hatta

Stiklað á stóru eftir færibandi Ford

Hvað finnst þér, lesandi góður? Smelltu hér til að skapa umræður við Facebookfærslu þessarar greinar! Og endilega láttu þér „líka“ við okkur á Facebook til að missa ekki af fréttum úr bílaheiminum.