X-944. Það var númerið á fyrsta bílnum mínum. Hann var frá árinu 1987 og númerið ágætt en bíllinn fremur vondur, en það er önnur saga. Þótt X-númerin væru upphaflega á bílum í Árnessýslu vorum við nú ekki þaðan en svo skemmtilega vildi til að bíll foreldra minna bar sömuleiðis X-númer. Bílarnir voru keyptir eftir númerabreytinguna (þ.e. eftir 31.12.1988) og höfðu númerin því ekkert með búsetu að gera.

Það þótti nefnilega mjög flott og eftirsóknarvert að aka um á bíl með sem lægstri tölu á númeraplötunni.

„Tveggja stafa helzt“

Einhverjir kannast við jóla- og bíl­núm­er­arevíu Jóns Múla og Jónas­ar Árna­sona, Dele­ri­um Bu­bon­is, frá ár­inu 1954. Það var útvarpsleikrit í upphafi en síðar breytt með tilliti til sviðsflutnings og frumflutti Leikfélag Reykjavíkur verkið árið 1959.

Í grein frá lesanda sem birt var í sunnudagsblaði Tímans 1970 segir : „Allir vita, hvernig bílnúmer og símanúmer geta verið vitnisburður um manngildið. Öllum, sem eitthvað blakta í mannfélaginu, er metnaðarmál að hafa lágt númer á bílnum sínum. Það er til dæmis fjarskalega auvirðilegur sýslumaður sem ekki ekur um lögsagnarumdæmi sitt á bíl númer eitt.

Gott dæmi um þetta er að finna í þriðja tölublaði Frjálsrar verslunar frá árinu 1978 þar sem dálítið er skotið á flugstjóra. Segir þar:

Skemmtileg hugrenningatengsl

Gömlu númerin, sem framleidd voru af Steðja, fóru á síðustu bílana í árslok 1988. Þá tóku við tveggja bókstafa og þriggja tölustafa númer. Bókstöfunum fjölgaði í þrjá og tölustöfunum fækkaði í tvo sumarið 2007, en það vita nú flestir.

Ekki veit ég hvort sagan af ullarbílnum er sönn en hún er í það minnsta góð!

Óskemmtilegt að vera með fimm tölustafi

Þarna, í kringum 1960 var fjöldi bíla orðinn slíkur að tölustafirnir á R-númeraplötunum voru komnir upp í fimm. Þótti mörgum það afleitt.

Um tíu árum seinna, sumarið 1971, greindi Þjóðviljinn frá að skrásett R-númer væru orðin 26.600 talsins. Það var þó ekki þar með sagt að bílarnir væru það margir. Guðmundur R. Brynjólfsson hjá Bifreiðaeftirlitinu var viðmælandi blaðamanns:

Yfir 50.000 númer en 30.000 bílar

Þetta gerðist allt mjög hratt því aðeins fimm árum síðar, síðsumars 1976, var R-50407, hæsta bílnúmer í Reykjavík afhent. Greindi Dagblaðið frá að miklar eyður væru í bifreiðaskrá Reykjavíkur. Sagði Guðni Karlsson, þáverandi forstöðumaður Bifreiðaeftirlitsins, að engin væri aðstaðan til að endurnýja skrána jafnt og þétt. En það var ekki eini vandinn:

Braskað með bílnúmer

Þegar eitthvað verður eftirsótt en framboðið lítið, sjá margir sér leik á borði og voru bílnúmerin þar engin undantekning! Skreppum aftur til ársins 1973 með aðstoð Alþýðublaðsins.

„Þess munu dæmi, að menn, sem keypt hafa skrásetta bifreið á nauðungaruppboði, hafa boðið óeðlilega hátt verð fyrir slíkan grip, í þeim tilgangi að komast þannig yfir eftirsóknarvert skrásetningarnúmer, þegar enginn fyrirvari er gerður um, að númerið fylgi ekki í kaupunum. Þetta er ein aðferðin til að eignast „fínt“ bílnúmer.“

Í greininni sem vitnað er í hér að ofan, kemur einnig fram að öll viðskipti með skráningarnúmer bifreiða séu óheimil, og var þar vísað í orð fulltrúa lögreglustjóra. Guðni Karlsson, forstöðumaður Bifreiðaeftirlits ríkisins svaraði líka fyrirspurnum blaðsins og „kvað hann reynt að sporna við því, að menn seldu skrásetningarnúmer bifreiða. Þetta væri þó ekki alltaf hægt, vegna skorts á sönnun um slík viðskipti.“

Eins og sjá má á meðfylgjandi auglýsingum úr blöðum þess tíma fóru menn ekki leynt með númerabraskið. Í lok greinarinnar í Alþýðublaðinu segir:

Tæpum áratug fyrr, eða í árslok 1964, birtist þessi auglýsing í Morgunblaðinu. Það fór eflaust betur á því að vinna bílnúmer en að kaupa þau:

„Ég vil hafa mitt gamla R-958“

Sem fyrr segir var rætt fram og aftur um breytingar á númerakerfinu í marga áratugi án þess að nokkuð gerðist.

Ófáir höfðu samband við Velvakanda og lýstu þar skoðunum sínum á númeramálum. Einn þeirra var Halldór nokkur Sigurðsson sem skrifaði árið 1975:

Eitt og annað spaugilegt frá þessum árum

Margt sérkennilegt kom upp á þessum árum „gömlu númeranna“ og má þar sem dæmi nefna þegar tveir bílar, sömu gerðar, reyndust bera nákvæmlega sama númer. Það var fleira eins í þessu tilviki og það voru nöfn eigenda bílanna. Vísir sagði frá þessu árið 1973.

Þannig vildi til að sömu skráningarnúmer voru sett á tvo bíla sömu gerðar. Eigendurnir báru sama nafn; en annar sonur Karls og hinn Jóns. Þetta var vissulega óvenjuleg staða en leyst var úr málum þannig að Ari Jónsson fékk númerið Y-1786 í stað Y-1768.

Svo var það maðurinn sem „kerfið“ vildi gera að bíleiganda. Vísir greindi frá því árið 1974 að Guðmundur Steinsson prentari, sem verið hafði bíllaus í tvö eða þrjú ár hefði fengið skipun frá lögreglustjóra um að greiða stöðumælasekt. „Á kröfunni, sem ég fékk senda heim, var nafn mitt, heimilisfang og nafnnúmer rétt skráð, en bílnúmerið kannaðist ég ekki við,“ sagði Guðmundur.

„En viti menn, aðeins nokkrum dögum síðar fékk ég tilkynningu um það, að ég ætti að borga bifreiðaskatt af „bílnum mínum“. Ég anzaði þessari kröfu tollstjórans engu, þar sem ég hélt, að hún yrði úr sögunni, þegar Bifreiðaeftirlitið væri búið að leiðrétta spjaldskrána.“

Við handtöku hefði það sjálfsagt þótt dulítið undarlegt, ef ég hefði viljað halda því fram, að ég ætti ekki umræddan bíl….“

Endurkoma lágnúmeratískunnar í blálokin

Það hefur ekkert upp á sig í dag að falast eftir lægstu númerunum. Þeir sem vilja geta fengið sér einkanúmer en það virðist ekki lengur skipta máli hversu lágar tölur eru í bílnúmerinu, enda býður kerfið ekki upp á það. Sama gildir um bókstafina; þeir segja ekkert til um búsetu bíleigandans, stétt né stöðu.

Þar er auglýst eftir kaupum á þriggja stafa bílnúmeri, en þess þó ekki getið að númerið þurfi endilega að vera skráð í Reykjavík,“ sagði í Morgunblaðinu um þessa auglýsingu:

Verðið á lágu númerunum hækkaði bara ef eitthvað var og 1982 sagði eftirfarandi í Frjálsri verslun: „Bílnúmer í Reykjavík ganga enn kaupum og sölum. Núna síðast fréttum við af leigubílstjóra sem ók á R-númeri á bilinu 100-200, sem seldi númerið sitt fyrir 37 þúsund krónur. Bílstjórinn mun oft hafa fengið tilboð, en aldrei fyrr svo glæsilegt sem þetta. Sjálfur hafði hann enga ofurást á tölum, svo hann sló til.“  

Í byrjun árs 1987 var orðið nokkuð ljóst að „ballið“ væri svo gott sem búið. Var þetta skemmtilega orðað hjá Jóhönnu S. Sigþórsdóttur í DV þann 19. febrúar sama ár:

Þessi númer hafa verið seld fyrir drjúgar upphæðir fram til þessa. Sumir hafa notað tækifærið og losað sig við örgustu druslur með því að láta lágt númer fylgja og þá að sjálfsögðu fyrir dágóðan skilding.“

Fleira rammíslenskt frá þessum árum:

Starf leigubílstjórans fyrr og nú: Fyrsti hluti

Ökuþór á agnarsmáum bíl í Reykjavík

„Kjarval var svolítið skrýtinn“

Hvað finnst þér, lesandi góður? Smelltu hér til að skapa umræður við Facebookfærslu þessarar greinar! Og endilega láttu þér „líka“ við okkur á Facebook til að missa ekki af fréttum úr bílaheiminum.