Flestir ökumenn í dag þekkja „hraðastilli“ í bílnum, stundum kallaður „skriðstillir“ (Cruise Control), sem er búnaður sem heldur bílnum á fyrirfram stilltum hraða, en hættir að virka um leið og við snertum fótstig hemlanna svo dæmi sé tekið. Venjulegur hraðastillir hefur verið til síðan frá því um 1950. Aðlagandi hraðastillir hefur verið í þróun síðan á tíunda áratugnum.

Tuttugu árum síðar eru bílaframleiðendur enn að vinna að því að bæta sínar útgáfur á hraðastilli. Í millitíðinni hefur ACC tæknin orðið ein af aðaleiningunum í sjálfvirkum akstri.

En hvað er aðlagandi hraðastillir?

Að því að okkur sýnist þá eru aðallega tvö fyrirtæki að þróa fullkomnari hraðastilli sem getur sjálfkrafa stillt hraðann til að halda öruggri fjarlægð á milli bíla. Þessi nýja tækni, sem kallast aðlagandi hraðastillir, notar nokkurs konar „ratsjá“ sem horfir fram á veginn, sett upp á bak við grillið á ökutæki, til að greina hraða og fjarlægð. ökutækisins á undan.

Hvernig virkar hefðbundinn hraðastillir?

Hraðastýrikerfið stjórnar hraða bílsins á sama hátt og þú gerir — með því að stilla inngjöfina. En hraðastillir virkjar inngjöfina með kapli sem er tengdur við stjórnbúnað, í stað þess að ýta á fótstigið. Loki á inngjöfinni stjórnar afli og hraða vélarinnar með því að takmarka hversu mikið loft vélin tekur inn.

Hvernig virkar aðlagandi hraðastillir?

Eins og hefðbundinn hraðastillir heldur aðlagandi hraðastillir forstilltum hraða ökutækis. Hins vegar getur þetta nýja kerfi stillt hraðann sjálfkrafa til að halda réttri fjarlægð milli ökutækja á sömu akrein. Þessu er náð fram með ratsjárskynjara, stafrænum örgjörva og stýringu sem fylgist með fjarlægðinni að næsta bíl.

Skynjararnir á bílnum sem horfa fram á veginn eru annað hvort leysiskynjarar eða ratsjárskynjarar. Leysiskynjarar eru oft ódýrari og tiltölulega litlir. Hins vegar gætu þessir skynjarar orðið fyrir slæmum áhrifum af slæmum veðurskilyrðum eða ef skynjarinn verður óhreinn. Ratsjárskynjarar hafa almennt breiðara sjónsvið en hafa tilhneigingu til að vera stærri og dýrari. Þeir sjást oftast vel framan á bílnum og eru á stærð við undirskál.

Fyrir utan þennan mun virka leysi- og ratsjárskynjarar á sama hátt. Þeir senda frá sér merki og fylgjast með hversu langan tíma það tekur fyrir merkið að endurkastast af hlut fyrir framan bílinn. Þegar aðlagandi hraðastillikerfið kemur í ljós að það ætti að hægja á bílnum mun það annað hvort virkja hemlakerfið eða nota vélina eða skiptingu til að gera það. Kerfið mun síðan halda áfram að hægja á bílnum til að tryggja að hann haldi öruggri fjarlægð að næsta bíl.

Mikil þróun í öryggisbúnaði

Það má segja að það hafi verið mismunandi fimm tímabil í þróun sjálfvirkrar öryggistækni. Á árunum á milli 1950 og 2000 voru öryggis- og þægindaeiginleikar kynntir. Má þar nefna hraðastilli, öryggisbelti og hemla með læsivörn.

• Sjálfvirkur hraðastillir
• Virkur hraðastillir
• Samvirkur aðlagandi hraðastillir
• Snjall hraðastillir
• Radar hraðastillir

Margir kostir

Kerfi aðlagandi hraðastillis bjóða upp á marga kosti, þar á meðal:

• Minnka líkur á árekstrum með hraðastýringu og auknu bili að næsta bíl
• Minna álag fyrir ökumenn við akstur
• Auðveldari akstur, sérstaklega fyrir kerfi sem innihalda stopp/start aðgerðir

Líka gallar

Þrátt fyrir marga kosti þess að nota aðlagandi hraðastilli, þá eru nokkrir gallar við að reiða sig um of á svona öryggisbúna, þar á meðal:

• Að þróa með sér neikvæðar akstursvenjur (svo sem meiri aksturshraða og öflugari hemlun)
• Mögulega stress í akstri og vanmat á fjarlægð á milli bíl
• Hemlunartími getur verið seinni á meðan kerfið er virkt
• Léleg svörun kerfisins í mikilli rigningu, þoku, snjó og sérastaklega slyddu

Niðurstaða

Þótt aðlagandi hraðastillir sé kominn og muni verða enn virkari með sjálfvirkni í akstri, þegar hún kemur, kemur hann alls ekki í staðinn fyrir ökumanninn. Þrátt fyrir þægindin sem ökumenn upplifa í akstri á veginum með því að nota aðlagandi hraðastilli, ættu þeir samt ávallt að vera vakandi og tilbúnir til að bregðast við ef þörf krefur!

Fleira sem gott er að vita: 

Hagnýt ráð í bílaviðgerðum

Hagnýtt ráð varðandi ABS hringi

Hversu oft á að skipta um tímareim?