Í heila öld hefur fólk getað keypt sér tilbúinn mat „beint í bílinn“. Er það ekki sturluð staðreynd að langamma manns, eða jafnvel langalangamma, gæti hafa stoppað í lúgusjoppu á Ford T Model og gætt sér á löðrandi borgara? Pælið bara í því!

Það var í byrjun árs sem undirrituð rambaði fyrir tilviljun á umfjöllun um að hundrað ár væru liðin síðan byrjað var með „drive-thru“ eða „drive-in“ matsölustaði. „Beint í bílinn“ köllum við það almennt þegar matur er afgreiddur um lúgu og beinustu leið í bílinn.

Í dag er síðasti séns til að halda því fram með réttu að 100 ára afmæli bílalúgunnar hafi verið fagnað í ár.

Nautn, leti eða félagsfælni?

Það er munur á drive-thru og drive-in en látum það ekki trufla um of. Hvort tveggja snýst um þá „nautn“ að sitja í bíl og borða.

Fyrst hér hefur verið minnst á dýraríkið er við hæfi að halda lengra inn í það ríki, því næst eru það svínin!

Auðvitað í Ameríku

Nei, auðvitað er ég ekki að tala um Ameríkana sem „svín“ (sá að þetta leit kjánalega út) heldur það sem talið er vera fyrsti „beint í bílinn“ matsölustaðurinn.

Það var staðurinn Pig Stand við Dallas-Fort Worth Highway sem opnaði árið 1921. Ökumenn lögðu bílum sínum upp við staðinn, keyptu mat af þjóni og borðuðu hann, það er að segja matinn – ekki þjóninn, í bílnum.

Í grein sem birtist í blaðinu Texas Monthly árið 2015 segir að 1924, tæpum þremur árum eftir að fyrsti Pig Stand staðurinn í Dallas opnaði, hafi selst þar 50.000 grísasamlokur í hverri viku. Það er ótrúlegt í ljósi þess að á þeim tíma var íbúafjöldinn í Dallas aðeins um 250.000!

Þjónn á þönum og kúnnar á hjólum (eða öfugt)

Þegar viðskiptavinur ók inn á bílastæði við Pig Stand kom þjónustufólk (sem á ensku kallaðist carhops) undir eins að bílnum, tók pantanir og innan skamms var máltíðin klár. Þá var komið með matinn út á þar til gerðum bakka sem smellt var á bílrúðuna eða karminn (hvað sem þetta heitir nú) eins og sést á myndinni:

Árið 1931, stóð viðskiptavinum Pig Stand Nr 21 í Los Angeles, til boða að panta gegnum lúgu matarpakka (í brúnum bréfpokum) en þá voru aðrir staðir farnir að bjóða upp á annað eins og rétt eins og gorkúlur spruttu þeir upp í Bandaríkjum Norður-Ameríku: Red Giant, A&W, In-N-Out og Red's Hamburg (skiltið var ekki nógu stórt til að „hamburger“ rúmaðist allt á því og úr varð „Hamburg“, segir sagan) svo nokkrir staðir séu nefndir.

Evrópa hrekkur í gírinn

Það tók nú „ekki nema“ 65 ár að koma þessari „etið-í-bílnum“ menningu (sem eflaust var ómenning að margra mati) til Evrópu. Það er að segja til þess hluta Evrópu sem Ísland virðist stundum ekki tilheyra.

Árið 1985 opnaði McDonald´s bílalúgu við verslunarmiðstöðina Nutgrove í Rathfarnham í Dublin á Írlandi. Kallaðist fyrirbærið „McDrive“ af einstakri hógværð skyndibitakeðjunnar risavöxnu við „landnámið“ í Evrópu.

Auðvitað var Ísland langt á undan

„Piff! 1985? Ég held nú síður!“ munu einhverjir segja við þessum Evrópufréttum. Því auðvitað var lúgusjoppan löngu komin hingað til lands. Kemur kannski ekki á óvart að ein sú fyrsta eða jafnvel „sú“ fyrsta hafi verið í námunda við Kanann; nefnilega í Keflavík.

1961 tók Bifreiðastöð Keflavíkur ný húsakynni í notkun að Vatnsnesvegi 16 í Keflavík. Greinir svo frá í Faxa þann 1. júní 1961 þar sem húsnæðinu var lýst hátt og lágt fyrir lesendum:

Sauðkrækingar síst eftirbátar

Það er varla hægt að miða við þessa Keflvíkinga, svo snemma gerðust hlutirnir þar. En víða um land mátti fá kræsingarnar afgreiddar beinustu leið í bílinn og beinust var leiðin vissulega inn um lúguna góðu.

Á Akureyri þurfti enginn að örvænta enda Reykvíkingum fremri í svo mörgu, eins og bent var á nokkuð ákveðið í Dagblaðinu 1978 í bréfi frá lesanda:

Og dæmin eru mun fleiri en erfitt er að koma öllu að. Maður getur ekki gleypa þetta allt í einum munnbita, í einni lítilli en matarmikilli grein.

Meinlokur og KFC að lokum

Á morgun getum við sagt að það hafi verið fyrir rennisléttum 40 árum sem frétt birtist í Frjálsri verslun þess efnis að Kentucky Fried Chicken, í dag frekar kallað KFC því maður er svo lengi að bæði segja og skrifa hitt, hefði áhuga á að gera nokkuð flippað: „Þeir hafa sótt um lóð fyrir veitingastað í Reykjavík, þar sem afgreiða á fólk í bílum, „drive-in", sem svo er nefnt á ensku.“

Og það gerði KFC. Bæði í Reykjavík og Hafnarfirði. Og auðvitað á fleiri stöðum, en það þarf vart að nefna.

Ekki er hægt að ljúka greininni án þess að birta þessa stórskemmtilegu og meinfyndnu auglýsingu frá Bæjarnesti: 

‍Hvað finnst þér, lesandi góður? Smelltu hér til að skapa umræður við Facebookfærslu þessarar greinar! Og endilega láttu þér „líka“ við okkur á Facebook til að missa ekki af fréttum úr bílaheiminum.