Hinn fyrsti ameríski Suðurskautsbíll

Löngu áður en Íslendingar fullkomnuðu útlit jeppa eins og Toyota Landcruiser með því að lyfta þeim upp á 44“ dekk og gefa þeim breiða kanta, reyndi Bandaríkjamaður að nafni Thomas Poulter að smíða hinn fullkomna bíl fyrir Suðurheimskautið. Sá bíll tókst ekki jafn vel og t.d. Toyota Hilux eða Hyundai Santa Fe jepparnir sem Arctic Trucks hafa smíðað undanfarin ár.

8. ágúst 1939 hófst smíði bílsins og stóð hún yfir í ellefu vikur. Mörgæs 1 var nafnið sem farartækið fékk og varð hún 17 metra löng, rúmlega sex metra breið og náði tæplega fimm metra hæð. Hún vigtaði 34 tonn og komst 8.000 kílómetra á tanknum, enda með 9.500 lítra eldsneytistank.

Talið er að þetta hafi verið í fyrsta sinn sem hybrid kerfi sem þetta var notað til að knýja áfram ökutæki í þessum stærðarflokki, en þetta er mjög algengt í dag fyrir stórar vörubifreiðar sem notaðar eru í námum. Þessi upsetning hjálpaði til við að auka rými innan í Mörgæsinni. Hægt var að stýra öllum hjólum, hámarkshraðinn var um 50km/klst og átti að vera hægt að klífa 35% halla.

Ofan á mörgæsinni mátti síðan koma fyrir lítilli fimm sæta Beechcraft flugvél og þannig útvíkka gífurlega svæðið sem hægt væri að rannsaka. Kælivökvi vélarinnar var notaður til að veita hita um allt tækið og vísindamennirnir sögðu að þrátt fyrir gífurlega kulda utandyra var aðeins nauðsynlegt að sofa með teppi um nætur. Rafhlöður voru einnig um borð sem gátu séð ljósum og búnaði fyrir orku ef slökkt var á vélunum.

Á leiðinni fór eitthvað úrskeiðis með stýribúnaðinn og endaði Mörgæsin út í á. Leiðangursmenn létu það ekkert á sig fá og héldu ótrauðir áfram. Snemma í janúar 1940 kom leiðangurinn í land í Litlu Ameríku við Hvalaflóa á Suðurskautinu. Hafist var handa við að byggja bryggju eða einskonar timburbrú fyrir Mörgæsina. Hún hinsvegar braut hana en komst þó í land við mikinn fögnuð leiðangursmanna. Sá fögnuður varði hinsvegar ekki lengi þegar í ljós kom að Mörgæsin dreif hvorki lönd né strönd í snjó.

Ýmsar aðferðir voru reyndar við að koma bílnum áfram, þar á meðal að setja varadekkin utaná framdekkin og útbúa keðjur um þau aftari. Þetta hjálpaði lítið en fljótt komust leiðangursmenn að því að afturábak gekk mun betur að komast yfir vegleysurnar. Það lengsta sem Mörgæsin komst með þessu móti voru 148 kílómetrar. Í ljós kom seinna að Mörgæsin hafði aldrei verið prófuð í snjó, aðeins í sandöldum Indíanaríkis.  

Þegar seinni heimsstyrjöldin braust svo út voru vísindamennirnir kallaðir heim og yfirgáfu þeir Mörgæsina þar sem hún lá föst í sínum sporum. Þeir skildu eftir háar stangir úr bambus til að merkja hvar bifreiðin væri. Bifreiðin fannst svo aftur árið 1946 þegar bandaríski sjóherinn snéri aftur til Suðurskautsins.

Það var svo ekki fyrr en árið 1958 að næsti leiðangur alþjóðlegra vísindamanna fann Mörgæsina þar sem hún lá undir þykkri snjóbreiðu og aðeins stangirnar stóru náðu uppúr. Eftir að hafa grafið niður að  bílnum sáu leiðangursmenn hana í algjörlega sama ástandi og hún hafði verið skilin eftir, sígarettustubbar og allt. Bifreiðin hafði haldist vatnsþétt allan þennan tíma. Eftir að hafa skoðað sig um og ákveðið að öruggt væri að Mörgæsin væri ekkert á förum, yfirgáfu þeir hana og er það í síðasta sinn sem hún sást.

Ef þú ert því í hugleiðingum um að næla þér í 17 metra bifreið á 120“ dekkjum þá er ein til. Þú verður bara að finna hana og koma henni heilli heim. Nú eða þú getur bara fengið þér Hilux á 44“ dekkjum breyttum af Arctic Trucks, hann kemst eflaust meira en 148km á snjó.

[Greinin birtist fyrst í maí 2020]